Anlaşmalı boşanma, en az 1 yıldır evli olan çiftlerin boşanmak konusunda anlaşarak boşanma sonrası ortaya çıkabilecek çeşitli ihtilafların anlaşma yoluyla .çözüme kavuşturularak hazırlanan protokolü mahkemeye sunması sonucu tarafların boşanmasını sağlayan bir hukuki kurumdur.
Anlaşmalı boşanma davasınının kabul edilerek tarafların boşanması için üç şartın bir arada bulunması aranmaktadır. Bu şartlar şu şekilde düzenlenmiştir:
- Evlilik birliğinin en az bir yıl sürmüş olması,
- Eşlerin her konuda anlaşmış olarak boşanma iradelerini hakim huzurunda «bizzat» açıklamaları,
- Hakimin, eşlerin yaptığı düzenlemelerin, onların serbest iradeleri sonucu olduğunu kabul ederek uygun bulması gerekir.
Eşler her ne kadar anlaşmalı boşanmaya ilişkin iradelerini içeren protokolü mahkemeye sunsa da hakim huzurunda protokolün tarafların iradelerine dayandığını ve doğru olduğunu ve anlaşmalı olarak boşanmak istediklerini beyan etmek zorundadır. Söz konusu beyandan sonra hakim düzenlemeyi uygun bulduğu takdirde tarafların boşanmalarına karar vermektedir. Hakim tarafların yaptıkları düzenlemeyi uygun bulmadığı takdirde değiştirerek eşlerin onayına sunar; söz konusu değişikliğin taraflarca kabul edilmesi halinde ise tarafların anlaşmalı olarak boşanmalarına karar verir.
Protokol Hazırlarken Nelere Dikkat Edilmelidir?
- Protokol hükümleri kanuna ve ahlaka uygun olmalıdır. Örneğin tescili mümkün olmayan bir taşınmazın bir taraf lehine tesciline ilişkin sözleşme maddesi geçersiz sayılacaktır.
- Protokol hükümlerinin infazı hiçbir duraksamaya yer vermeyecek kadar açık ve net bir biçimde düzenlenmelidir. Örneğin tarafların müşterek velayetindeki çocuğun tüm masraflarının baba tarafından karşılanacağına ilişkin sözleşme hükümleri, boşanma sonrasında taraflar arasında çeşitli kafa karışıklıklarına neden olabilmektedir.Bu gibi hususlarda “Baba her ay çocuğunun temel masrafları için 2000 tl nafaka ödeyecektir” tarzı bir düzenleme sözleşmenin ifa aşamasındaki kafa karışıklıklarının önüne geçecektir.
- Tarafların birbirinden nafaka, tazminat, mal rejimi tasfiyesi gibi talepleri bulunması halinde bunlardan her biri açık ve net şekilde protokolde düzenlenmelidir. Zira tarafların birbirinden herhangi bir menfaat talep etmediği bir protokole dayanılarak verilen boşanma kararı sonrasında tarafların birbirine karşı herhangi bir hak talep etme imkanı bulunmamaktadır.
- Evlilik birliği içinde edinilen malların yahut eşlerden birinin kişisel mallarından birinin karşı tarafa bırakılması isteniyorsa söz konusu eşyanın ayırt edici özellikleri ile nitelikleri ayrıntılı biçimde yazılmalıdır.Örneğin eşlerden birine ait olan ev diğer eşe bırakılacağı düzenlenmişse, söz konusu evin niteliği, tapu bilgileri, tapu kaydı gibi hususlar sözleşmede belirtilmeli ve gerektiğinde sözleşme ekinde mahkemeye sunulmalıdır.
Anlaşmalı Boşanma Davasından Feragat
Anlaşmalı boşanma davasından hüküm kesinleşinceye dek feragat etmek mümkündür. Temyiz dilekçesiyle davacının boşanmaktan vazgeçtiğini belirtmesi halinde Yargıtay ; Yerel mahkemenin kararını, feragate dayalı hüküm oluşturulmasına imkan tanımak için bozmaktadır. Davalının feragati mümkün müdür? Davalının anlaşmalı boşanmaktan vazgeçtiğini, kandırıldığını, davacının sözünde durmadığım ve buna benzer gerekçeler ileri sürerek anlaşmalı boşanma kararını temyizi sonuç doğurur mu? Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin bu konudaki çoğunluk görüşü olumsuzdur.Daire oyçokluğuyla verdiği birçok kararında; anlaşmalı boşanma davasında bile davadan ancak «Davacının» feragat edebileceğini, davalının feragatinin sonuç doğurmayacağı yönünde tavır almıştır. Aile Mahkemesi hakimi bu nedenle tarafların boşanma hususundaki beyanlarının, anlaşmalarının gerçek kadelerinin yansıttığına inanmadıkça TMK m.l66/3’e dayalı boşanmaya karar vermemelidir. Protokolde yasaya, ahlaka aykırı veya infazda duraksamaya, yeni davaların açılmasına neden olabilecek, çocuğun yararına aykırı düzenlemeler varsa; tarafları uyarmalı, gerekirse tarafların onayını alıp gerekli değişiklikleri yapılmalıdır
Sonuç olarak anlaşmalı boşanma protokolü doğrultusunda verilen boşanma kararı sonucunda tarafların protokoldeki maddeler konusunda sonradan herhangi bir hak talep edemeyecek olmasının getirebilceği muhtemel hak kayıplarının önüne geçmek adına, söz konusu protokollerin bir avukat huzurunda hazırlanması önem arz etmektedir.
Saygılarımızla.
